Kan een kerk gebruikt worden als evangelisatiemiddel? Bijvoorbeeld met als argument dat gewoon op straat evangeliseren nu éénmaal niet meer werkt en men er dus wel naar toe moet om mensen naar de kerk te lokken in de hoop en met het doel dat ze daar tot geloof komen. Het kan wel heel oprecht goed bedoeld zijn, en uit een verlegenheidsargument, omdat er anders zoveel mensen zijn die het evangelie niet horen, maar toch blijft het de vraag of het wel kan.

Men zou in dit geval gemakkelijk kunnen zeggen dat het doel de middelen heiligt en ik heb zelfs een vooraanstaand dominee horen zeggen dat zodra zijn kerk naar binnen gericht is, dat voor hem het einde betekent en hij daar dan niet langer meer dienstbaar wil zijn. Ik twijfel niet aan de primair goede bedoelingen, al kunnen op een gegeven moment wel degelijk eigen ambities, mogelijk verward met de wil van God, een rol gaan spelen.

De vraag blijft dus; kan het of kan het niet. Zeker als de Bijbel daar duidelijk over is.

Naar mijn stellige overtuiging kan het niet. Je kunt een kerk niet inzetten als evangelisatiemiddel.

Waarom niet?

Omdat in een plaatselijke gemeente als het goed is alleen christenen samen komen. Het gaat om het lichaam van Christus en dat bestaat alleen uit ware gelovigen. De Bijbel legt er heel duidelijk de nadruk op dat deze dienst door gelovigen wordt uitgevoerd om God te aanbidden en Hem, zijn dood, te verkondigen door middel van het avondmaal. Hij legt er ook heel duidelijk de nadruk op dat dit zuiver moet blijven en er geen ‘zuurdesem’, een negatief beeld van besmetting, die het deeg verprutst. Dat is ook de reden waarom er in de bijbel staat dat er tucht uitgeoefend moet worden en dat men elkaar moet beoordelen (niet oordelen of veroordelen; maar wel beoordelen) om elkaar bij te sturen en ´bij de les te houden’, waar nodig. Je kunt niet met allerlei smoesjes net doen of dit nu allemaal niet meer geldig is, want wat is dan nog wel of niet geldig? Wat actueel is bevalt ons en de rest is ouderwets of moet men zien als specifiek onderdeel van de toenmalige tijd?

Het praktisch gevolg van de kerk inzetten als evangelisatiemiddel is dat men dan ook de tucht zal moeten laten varen; want hoe moet je een ongelovige daar ooit op aanspreken? Dat kan helemaal niet.

Als je het nieuwe testament leest dan gaat het om het samenkomen van gelovigen en alleen gelovigen in Zijn naam (er kan wel eens iemand binnen wandelen; maar daar is de dienst niet primair op ingericht). Het is een gemeenschap van heiligen, van ware gelovigen en dat moet volgens de Bijbel zo zijn en dus ook zo blijven. Bedenk dat de gemeente ‘het lichaam van Christus voorstelt, de bruid van Jezus. Hoe kan die ooit onzuiver zijn, gemengd zijn met ongelovigen? Dat kan niet en dat is ook precies wat de Bijbel aangeeft.

Met andere woorden. Evangeliseren dient elders, of buiten de reguliere kerkdiensten om, te gebeuren en als men dan bekeerd is, dan pas hoort men bij de gemeente en niet daarvoor al. De enige primaire, doch absolute vereiste daarvoor is persoonlijke bekering en niets anders. Geen doop, geen lidmaatschap, geen onderschrijving van allerlei voorschriften; alleen bekering van het hart op grond van berouw en aanvaarding van het persoonlijk offer van de Here Jezus en dat men dat zich persoonlijk heeft toegekend. Iemand moet opnieuw geboren zijn; dan pas hoort hij er bij. In veel megakerken werkt het juist precies andersom en fungeren veel kerkdiensten als verkapte evangelisatiediensten. Men gaat daar dan vaak eerst een tijdje naar die diensten, men krijgt het gevoel er helemaal bij te horen, neemt een tijdje al dan niet (meestal wel) vrij aan de avondmalen deel en uiteindelijk (zoals in baptisten of vrije baptistengemeenten) en vervolgens laat men zich dan dopen en dan hoort men erbij als lid. Men ziet de doop en het lid worden als een soort van bekering (waardoor men ook niet de voorgeschiedenis hoeft te weten). Het kan zijn dat iemand inderdaad pas bekeerd is, maar meestal, bij megakerken, is dat niet het geval (is men al lang bekeerd en ging men daarvoor ergens anders of helemaal nergens meer naar toe; maar nog steeds wel Christen). Men kan dus prima al die tijd al een christen geweest zijn en dus al helemaal en volledig bij het lichaam van Christus horen. Ook kan het zo zijn, dat als het wel zo zou zijn dat er op enig moment bij een kerkbezoek recentelijk een bekering heeft plaats gevonden, men daarvoor als ongelovige aan het avondmaal is geweest, omdat men er zich zo thuis voelde en het gewoon open werd gesteld.

In dergelijke kerken is de hele organisatie en praktische inrichting daarvan ingesteld op nieuwe leden werven of nieuwe bekeerlingen (het onderscheid is vaag). Wat is daar eigenlijk mis mee, zo denkt men wellicht? Wel, dat de nadruk primair komt te liggen op kwantitatieve groei en niet op kwalitatieve groei. Een evangelieboodschap is een andere boodschap, geen boodschap die past bij een zekere mate van geestelijke volwassenheid. Je kunt een baby geen vast voedsel voorzetten en een volwassene geen babymelk geven. Je ziet dan ook vaak in dit soort kerken een bepaalde mate van geestelijke oppervlakkigheid heerst (men is vaak nog ‘aan de melk’ en blijft dat ook als men niet uit kijkt, omdat nu eenmaal de nadruk ligt op evangeliseren en toegankelijk zijn/blijven). Verder blijft het belangrijk dat men de gemeente dan niet ziet als het samenkomen van gelovigen alleen, maar heel duidelijk als een samenkomen van een mix, waarbij het primaire doel is de ongelovigen te bekeren. Hoe kan men als gemeente volledig God aanbidden met mensen die daar nog helemaal niets begrijpen, sterker nog geen enkele reden voor hebben en daar dus ook niet echt in mee kunnen gaan?

Het lijkt op het eerste gezicht wellicht een nobel streven, maar het heeft vergaande consequenties die er in de praktijk voor zorgen dat men een Bijbelse principe van samenkomen wel noodgedwongen los moet laten. Groei met veel nieuwe leden en bijvoorbeeld het uitoefen van tucht gaan moeilijk samen en veel wordt dan ook met de ‘mantel der liefde bedekt’ of ‘onder het tapijt geveegd’. In de praktijk betekent dit dat men bewust geen tucht meer uitoefent, want dat breekt de groei alleen maar af. Dus, zegt men dan; "dat komt vanzelf wel goed" ((ik verzin het niet, ik heb het zelf expliciet gehoord), maar dat is niet wat de Bijbel zegt/leert of van ons vraagt .

Dus, men beseft het niet, maar een nobel streven om meer mensen voor God te bereiken kan niet ingaan tegen andere principes van God die Hij in zijn woord tegelijkertijd als zeer belangrijk heeft aangeduid. Men kan niet het één doen en het andere laten, hoe oprecht de intenties ook zijn (en daar twijfel ik niet aan).

Als men dit toch doet, dan moet men wel haast concluderen dat men de eigen doelstellingen, hoe nobel klinkend ook, de eigen ambities, heeft laten prevaleren boven Bijbelse doelstellingen en dat kan nooit de bedoeling zijn. Het wordt hoog tijd in Nederland dat men dit in gaat zien.

Men zal moeten beseffen dat men een verkeerde weg is ingeslagen, met de aantrekkelijke megakerken. Maar ja, als het werkt en (ogenschijnlijk) succesvol is dan is het lastig daar bewust afstand van te doen. Wat is er mooier dan resultaat/vrucht te zien van je arbeid (‘ook uw hand heb ik gezien').

Men zal zich dus inderdaad weer meer naar binnen moeten richten en opnieuw na moeten gaan denken over wat de gemeente van God nu eigenlijk is en hoe dat invulling zou moeten krijgen. Kun je dan zeggen als dominee; “zodra dat gebeurt dan ben ik weg?” Nee, dat kan je helemaal niet zeggen. Ja, dat kun je wel zeggen, maar dat is dan volgens mij puur je persoonlijk ambitie en mening die je verwart hebt met Goddelijke ambitie of de wil van God; die laatste kan immers nooit tegen Bijbelse principes ingaan. Men meent vaak met een persoonlijk verhaal, vaak een bovennatuurlijke stem o.i.d., anderen die hier kritiek op hebben, de mond te moenen/kunnen snoeren. Daar is geen kruit tegen gewassen. Wie durft er nu rechtstreeks tegen een geclaimde ‘wil van God’ in te gaan? Daarom dient de Bijbel het laatste woord te hebben en als toetssteen te dienen.

Andere vormen van evangeliseren zijn wat mij betreft ook helemaal nog lang niet genoeg ‘uitgekauwd’. Men heeft zich er veel te snel bij neergelegd dat dit wel niet meer zal werken en dat dit dan maar door kerkdiensten moet worden opgelost/opgepakt. Ik denk dus dat het nodig is dat veel kerken/gemeenten zich opnieuw bezinnen op hoe samen te komen en hier op een waardige Bijbelse manier invulling aan te geven en hoe ze moeten evangeliseren. Men heeft een te grote knieval gemaakt voor ‘groei’ en voor megakerken en voor de invloeden vanuit charismatische stromingen en daarmee zichzelf, maar vooral gemeenteleden, te kort gedaan. Men is, hoe mooi men het ook brengt, gevallen voor de verleidingen van de groei en het ‘ambtelijke’ succes wat daarmee als voorganger bereikt kon worden. Het gaat bij een gemeente primair om kwaliteit (diegenen die echt behouden zijn) en niet om kwantiteit (de hoeveelheid/het aantal). Dat laatste is toch vooral een menselijke maatstaf voor succes (gemeentegroei/aantal leden). Evangeliseren ja, maar niet in de kerk. En zeker niet met de kerk als evangelisatiemiddel. Hoe anders is de praktijk.